Powstanie krakowskie, które miało miejsce w Krakowie i okolicach w trzeciej dekadzie lutego 1846 r. jest wydarzeniem mało znanym. Pamięta się tylko o inicjatorze tego powstania, Edwardzie Dembowskim, który 27 lutego 1846 r. zorganizował religijno-patriotyczną procesję w Wolnym Mieście Krakowie (znaną też jako „procesja Dembowskiego”), w której wzięło „udział 30 księży i zakonników w ornatach i komżach, z krzyżami i chorągwiami oraz 50 osób świeckich w tym kobiety i dzieci. Na czele szedł Dembowski w białej sukmanie chłopskiej z krzyżem w ręku. Procesję eskortował oddział zbrojny złożony z 20 strzelców i 20 kosynierów. Procesja śpiewając pieśni religijne, przeszła przez Podgórze ku Wieliczce, nie spotykając chłopów po drodze. Z powodu zapadających ciemności i padającego deszczu postanowiono zawrócić, przenocować w Podgórzu i wyruszyć następnego dnia o świcie w stronę Wieliczki. Gdy procesja doszła do Podgórza, usłyszano strzały” (Wikipedia).

W wyniku ostrzelania procesji przez wojska austriackie, zginęło 28 osób z Edwardem Dembowskim na czele. Po tej masakrze powstanie krakowskie upadło.

Jednym z wówczas zastrzelonych przez Austriaków był – będący wtedy, jak wspomniano w nekrologu jego ojca, „studentem w szkołach w Krakowie” – Eustachy Michał Slaski herbu Grzymała, pochodzący z Jędrzejowskiego. Był on jednym z ośmiu dzieci Adama Slaskiego (1789-1873) i Józefy Anny Tekli z Dobieckich herbu Ossoria (1797-1879). Urodził się 25 listopada 1828 r. – jak podaje akt chrztu – „o godzinie trzeciej z rana”, w Strzeszkowicach w parafii Piotrkowice koło Wodzisławia. Ochrzczony został dopiero ponad 9 miesięcy później, 30 sierpnia 1829 r. w kościele w Piotrkowicach przez ks. Walentego Kajsaka[?] „plebana parafii piotrkowickiej” w obecności  „JW [Jaśnie Wielmożnego] Michała Hrabi Stadnickiego katolika posesora dóbr Konary” i „W[ielmożnego] Teodora Slaskiego katolika dziedzica dóbr Górsko” [Zgórsko, miejscowość położona między Chęcinami a Kielcami]. Warto wspomnieć że ów Teodor Slaski (1794–1878) to wybitna postać – ma hasło w „Polskim Panteonie Narodowym”, jak bywa zwany pomnikowy „Polski Słownik Biograficzny”. Był on m.in. posłem na sejm z województwa krakowskiego, a także inicjatorem i pierwszym sygnatariusz uchwały o detronizacji Mikołaja I podjętej 25 stycznia 1831 przez Sejm Królestwa Polskiego.

Ojciec Eustachego, Adam Slaski był w tym czasie dziedzicem „dóbr Strzeszkowice z przyległościami w Strzeszkowicach pod numerem pierwszym zamieszkały”. Jak podano w nekrologu Adam Slaski „urodził się 1789 r. w ówczesnym województwie krakowskiem, a był synem Jana Slaskiego jenerała wojsk polskich, który odznaczył się energią i patriotyzmem w czasie powstania Kościuszki. Patriotyczne takie uczucia odziedziczył po matce Ludwice z Dembowskich, córce Stefana Dembowskiego, kasztelana czchowskiego, prezesa komisji województwa krakowskiego ustanowionej przez Kościuszkę zaraz po wybuchu powstania w Krakowie 24 marca 1794 r. Wychowany przez rodziców ożywionych gorącą miłością kraju, odznaczał się przez całe swoje życie patriotyzmem i szlachetnością charakteru, które zjednały mu powszechny szacunek współobywateli i wiodły go do współudziału w usiłowaniach narodu o odzyskanie niepodległego bytu w 1812 i w 1831 r.” M.in. „w stopniu oficera odbywał kampanję rosyjską 1812 roku”.

Wojciech W. Wiśniewski

Na ilustracji: Akwaforta Józefa Bogdana Dziekońskiego (1816-1855) „Śmierć Edwarda Dembowskiego”