Spacerkiem po gminach
Powiat jędrzejowski jest jednym z 13 powiatów województwa świętokrzyskiego; leży w południowo-zachodniej jego części i obejmuje dziewięć gmin: Imielno, Jędrzejów, Małogoszcz, Nagłowice, Oksa, Sędziszów, Słupia Jędrzejowska, Sobków i Wodzisław. Na łącznej powierzchni 1256 km kw. zamieszkuje ponad 92 tys. ludności.
Obszar, jaki dziś wchodzi w skład powiatu jędrzejowskiego przez szereg stuleci, bo aż do początku XIX w., nie stanowił jednolitej całości, ani też nie był samodzielną jednostką administracyjną. W I Rzeczpospolitej większa część regionu jędrzejowskiego wiązała swe losy z Ziemią Krakowską, przy czym warto wiedzieć, że np. Małogoszcz – gród kasztelański należał do Ziemi Sandomierskiej, a Sobków i Korytnica były w obrębie Ziemi Wiślickiej. W XIX w. region jędrzejowski wchodził w skład różnych jednostek administracyjnych, ale w 1867 r. na stałe uzyskał status powiatu. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powiat jędrzejowski wszedł w skład województwa kieleckiego. Ten stan utrzymał się do 1975 r., kiedy to w następstwie reformy administracyjnej zniesiono powiaty. Na powrót Ziemia Jędrzejowska status powiatu odzyskała w 1999 r.
Powiat jędrzejowski należy do obszarów o niezwykle zróżnicowanym krajobrazie, gdzie znaleźć można wiele urokliwych miejsc. Główną rzeką jest Nida, typowa rzeka nizinna, o bardzo niskim spadku, płynąca na piaszczystym podłożu po szerokiej terasie zalewowej pokrytej łąkami. Rzeka ta jest mocno zasilana wodami podziemnymi. Do Nidy wpadają też liczne dopływy: Łososina (Wierna Rzeka), Biała Nida, Brzeźnica i Mierzawa.
Krajobraz Ziemi Jędrzejowskiej jest bardzo zróżnicowany. W zachodniej jego części dominują lessowe wzgórza Garbu Wodzisławskiego z dużym udziałem obszarów leśnych, natomiast północną część zajmuje Płaskowyż Jędrzejowski, charakteryzujący się wydłużonymi, łagodnie zaokrąglonymi wzgórzami.
Poszczególne rejony Ziemi Jędrzejowskiej wchodzą w skład kilku obszarów chronionego krajobrazu i parków krajobrazowych oraz obszaru Natura 2000.
Włoszczowsko-Jędrzejowski Obszar Chronionego Krajobrazu – obejmuje gminę Oksa oraz częściowo gminy: Imielno, Jędrzejów, Małogoszcz i Sobków. Roślinność w tym obszarze jest mocno zróżnicowana. W dolinie Białej Nidy występują np. liściaste lasy jesionowo-olszowe, wilgotne grądy oraz bory sosnowe. Do roślin chronionych należą m.in.: ciemiężnica zielona, długosz królewski, lepiężnik biały, lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko oraz zawilec jaskrowaty.
Miechowsko-Działoszycki Obszar Chronionego Krajobrazu – obejmuje cześć gmin: Imielno, Sędziszów, Słupia Jędrzejowska i Wodzisław. Występują tu rozległe kompleksy m.in. lasów grądowych. Urozmaicona rzeźba terenu sprawia, że jest tu bardzo różnorodna roślinność: bluszcz pospolity, dzwonecznik wonny, kokoryczka okółkowa, róża francuska, tojad dzióbaty, kruszczyk szerokolistny i podkolan dwulistny.
Konecko-Łopuszniański Obszar Chronionego Krajobrazu – obejmuje część gminy Małogoszcz, zwłaszcza leżące w północnej jej części kompleksy leśne porozdzielane łąkami, torfowiskami i wrzosowiskami. Rosną tu m.in.: gęsiówka szorstkowłosista, wielosił błękitny i zawilec wielkokwiatowy.
Kozubowski Park Krajobrazowy – leży w Niecce Nidziańskiej i obejmuje trzy mezoregiony: Garb Wodzisławski, Dolina Nidy oraz Płaskowyż Proszowicki. Należą do niego tereny gmin: Imielno w powiecie jędrzejowskim, Pińczów, Michałów, Działoszyce i Złota w powiecie pińczowskim oraz Czarnocin w powiecie Kazimierza Wielka.
Chęcińsko-Kielecki Park Krajobrazowy – obejmuje część Wyżyny Kieleckiej i Niecki Nidziańskiej, a w jego skład wchodzą: miasto Kielce, gminy Chęciny, Piekoszów, Sitkówka-Nowiny oraz Małogoszcz i Sobków.
Nadnidziański Park Krajobrazowy – leży w Niecce Nidziańskiej i obejmuje sześć mezoregionów: Dolina Nidy, Garb Pińczowski, Niecka Solecka, Pogórze Szydłowskie, Płaskowyż Jędrzejowski i Garb Wodzisławski. W jego skład wchodzi tylko niewielka część powiatu jędrzejowskiego – gmina Imielno.
Obszar Natura 2000 – na terenie powiatu jędrzejowskiego znajduje się kilka rejonów ptasich i siedliskowych, zaliczanych do obszarów chronionych Natura 2000. Największy z nich to Dolina Nidy – obszar wyznaczony przez dolina rzeki Nidy o szerokości 2-3 km, a wyjątkowo 6 km (obejmuje głównie części gmin Sobków i Imielno). Rozległy obszar chroniony tworzy też Dolina Mierzawy, rozciągająca się od wsi Przyłęk w gminie Wodzisław do ujścia tej rzeki Nidy. Niezwykle urokliwa jest także Dolina Białej Nidy, obejmująca obszar od źródeł tej rzeki do ujścia do Czarnej Nidy oraz Dolina Górnej Mierzawy (część gmin Sędziszów i Wodzisław). Mniejsze obszarowo, ale równie istotne z punktu widzenia ochrony środowiska naturalnego, są także ostoje, obejmujące obszary siedliskowe. Na terenie Ziemi Jędrzejowskiej wyodrębniono trzy ostoje: Ostoja Gaj (kompleksy leśne w gminie Jędrzejów w rejonie Wilanowa oraz Łysakowa i Diamentu), Ostoja Sobkowsko-Korytnicka i Ostoja Przedborska (obejmująca część gmina Małogoszcz)